Sukcesja w polskiej firmie ma strategiczne znaczenie dla zapewnienia ciągłości działalności i zabezpieczenia przyszłości organizacji.
Jednym z bardziej popularnych w ostatnim czasie seriali w Polsce jest serial „Sukcesja”. Nic dziwnego w Polsce mamy około 830 tyś. firm rodzinnych więc jest to pokaźna liczba seniorów przekazujących firmy i sukcesorów.
Kluczowy jest też fakt, że nasza młoda gospodarka kapitalistyczna pierwszy raz na taką skalę przekazuje firmy w zarząd sukcesorów. Nowe wyzwanie jest zarówno dla samych firm zainteresowanych sukcesją, jak i dla prawników wspierających ten proces oraz dla prawodawców, którzy nadrabiają w tym obszarze zaległości.
Wśród naszch klientów coraz częściej pojawia się temat sukcesji nawet wśród młodych liderów, którzy chcą zawczasu ograniczyć ryzyka związane z brakiem planu sukcesyjnego.
Czym jest sukcesja w polskiej firmie i jaka jest jej specyfika?
Sukcesja w firmie to proces przekazywania władzy i odpowiedzialności z obecnego lidera na przyszłego lidera (sukcesora). Jest to kluczowy element długoterminowego planowania strategicznego, który ma na celu zapewnienie stabilności i ciągłości działalności firmy.
Sukcesja w polskiej firmie odnosi się do procesu wyboru i przygotowania następcy (sukcesora), który będzie w stanie przejąć kluczową rolę w organizacji po odejściu obecnego lidera. Może to dotyczyć zarówno przedsiębiorstw rodzinnych prowadzonych w formie JDG, jak i spółek kapitałowych. Celem sukcesji jest zapewnienie płynnego przejścia władzy i minimalizowanie ryzyka związanego z utratą wiedzy i doświadczenia.
Specyfika sukcesji naszego rynku patrząc na problemy z którymi się spotykamy pracując dla naszych klientów to:
- komasowanie wiedzy/know how w rękach właściciela
- brak zarzadzania procesowego w firmie – częste uzależnienie od kompetencji właścicielskich
- proces sukcesji zaczyna się zbyt późno a sukcesorzy nie są gotowi do pełnienia funkcji
- zmiana mentalna pokoleniowa – sukcesorom nie chce się przejmować firmy wolą lukratywną pracę na etacie niż obciążenia i ryzyka wynikające z prowadzenia działalności
- migracja potencjalnych sukcesorów (przeniesienie się do dużych ośrodków miejskich lub poza granice kraju)
- nie posiadamy wystarczających kompetencji prawnych w takiej ilości by sprawnie przeprowadzić te procesy. Kancelarii prawnych specjalizujących się w sukcesji jest niewiele.
- wielowątkowość procesu – brak doświadczenia firm doradczych, ubezpieczycieli, doradców podatkowych w tym procesie, który oprócz biznesowego know-how opiera się o umiejętność zarzadzania zmianą i silną psychologię biznesu
- odkładanie planu sukcesji na „wieczne odłożenie”. Firmy zdominowane są pracą bieżącą i wychodzą z założenia, że na proces sukcesji jest jeszcze dużo czasu. Idealnym przykładem są duże firmy prowadzone w formie jednoosobowej działalności gospodarczej.
- sukcesja, śmierć, emerytura była dla polskich przedsiębiorców tematem intymnym o którym nie wypadało rozmawiać.
Dlaczego sukcesja jest ważna dla firm?
Sukcesja w polskiej firmie ma strategiczne znaczenie dla zapewnienia ciągłości działalności i zabezpieczenia przyszłości organizacji. Sukcesja ma strategiczne znaczenie dla zapewnienia ciągłości działalności i zabezpieczenia przyszłości organizacji. Oto kilka powodów, dlaczego sukcesja jest tak ważna:
Kontynuacja dziedzictwa firmy: Sukcesja umożliwia przekazanie wartości, wiedzy i kultury organizacyjnej z pokolenia na pokolenie. Dzięki temu firma może kontynuować swoje unikalne cechy i osiągnięcia, budując na swoim dotychczasowym sukcesie.
Minimalizowanie ryzyka dla firmy: Przejście władzy i odpowiedzialności na dobrze przygotowanego następcę pomaga zminimalizować ryzyko związane z nagłym odejściem obecnego lidera. Dzięki odpowiedniemu planowaniu sukcesji firma ma czas na przekazanie wiedzy i doświadczenia, co zmniejsza zakłócenia w działalności i stabilizuje organizację.
Motywacja pracowników: Proces sukcesji może stanowić motywację dla pracowników, którzy widzą możliwość awansu i rozwoju wewnętrznego. To zachęca ich do angażowania się w firmę, rozwijania umiejętności i długoterminowego zaangażowania.
Planowanie strategiczne: Sukcesja jest integralną częścią planowania strategicznego. Firma musi identyfikować potencjalnych następców, oceniać ich kompetencje i umiejętności, oraz odpowiednio przygotować ich do objęcia kluczowej roli. To pozwala firmie skoncentrować się na długoterminowych celach i zapewnić stabilność w przyszłości.
Etapy sukcesji w firmie
Przejście władzy i odpowiedzialności w firmie wymaga przemyślanego i strukturalnego podejścia. Oto główne etapy, które należy uwzględnić w procesie sukcesji:
Identyfikowanie potencjalnych następców
Pierwszym krokiem jest identyfikacja potencjalnych następców, którzy mogliby przejąć kluczową rolę w organizacji. To może obejmować analizę wewnętrzną, ocenę kompetencji i umiejętności, oraz obserwację pracowników pod kątem ich potencjału na bycie przywódcom.
Rozwój następców
Po identyfikacji potencjalnych następców, konieczne jest ich odpowiednie przygotowanie i rozwój. Firma powinna zapewnić programy rozwoju i szkoleń, które pomogą następcom zdobyć niezbędne umiejętności i wiedzę. Mentoring i coaching to również skuteczne narzędzia wspierające rozwój potencjalnych liderów.
Planowanie przejścia
Kolejnym etapem jest planowanie konkretnych kroków związanych z przejściem władzy i odpowiedzialności na następcę. W ramach tego procesu należy określić terminy i strategie, które umożliwią płynne przejście. Warto uwzględnić nie tylko aspekty operacyjne, formalno-prawne, ale również emocjonalne i relacyjne związane z przekazaniem władzy.
Przygotowanie następcy do nowej roli
Kluczowym elementem sukcesji jest przygotowanie następcy do objęcia nowej roli. Obecny lider powinien działać jako mentor i udzielać wsparcia następcy, dzieląc się swoją wiedzą, doświadczeniem i wskazówkami. Wprowadzanie następcy stopniowo do kluczowych obowiązków i decyzji pomaga w budowaniu pewności siebie i zaufania.
Z naszego doświadczenia ten punkt jest szczególnie newralgiczny i konfliktogenny szczególnie w momencie gdy obecny lider nie może pogodzić się z przekazaniem władzy i demotywuje sukcesora.
Wyzwania i ryzyka związane z sukcesją
Proces sukcesji w polskiej firmie może napotkać pewne wyzwania i ryzyka. Ważne jest, aby być świadomym tych czynników i odpowiednio się nimi zająć. Oto kilka potencjalnych wyzwań i ryzyk związanych z sukcesją:
Brak odpowiednich kandydatów
Jednym z głównych wyzwań jest brak odpowiednich kandydatów na następców. Może to wynikać z braku umiejętności lub doświadczenia, ale również z braku zainteresowania ze strony potencjalnych sukcesorów. W takiej sytuacji firma musi skoncentrować się na rozwoju wewnętrznych talentów lub rozważyć rekrutację zewnętrzną.
Konflikty rodzinne
W przypadku firm rodzinnych sukcesja często wiąże się z potencjalnymi konfliktami rodzinnymi. Różnice wizji i oczekiwań mogą prowadzić do napięć i trudności w procesie przejścia władzy. Warto w takich sytuacjach angażować profesjonalistów, takich jak prawnik czy mediator, aby pomóc w rozwiązaniu konfliktów.
Reputacja firmy
Sukcesja może mieć wpływ na reputację firmy, zarówno wśród pracowników, jak i klientów. Jeśli proces jest źle zarządzany lub prowadzi do niepewności i niepokoju, może to wpłynąć na zaufanie i lojalność wobec organizacji. Dlatego ważne jest, aby komunikować się jasno i otwarcie z zainteresowanymi stronami.
W Polsce istnieją zasady prawne dotyczące sukcesji w firmach.
Oto kilka najważniejszych:
- Ustawa o spółkach akcyjnych i ustawy o spółdzielniach: W przypadku spółek akcyjnych i spółdzielni obowiązują odpowiednie ustawy regulujące kwestie sukcesji. Przepisy te określają m.in. procedury wyboru i odwoływania członków zarządu, zasady przekazywania udziałów i decyzji dotyczących zarządzania.
- Przekazywanie udziałów w spółce: Przekazanie udziałów w spółce może być częścią procesu sukcesji. W Polsce obowiązują odpowiednie przepisy dotyczące przenoszenia udziałów, które należy przestrzegać. Dotyczy to zarówno spółek akcyjnych, jak i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.
- Umowy sukcesyjne: W celu uregulowania procesu sukcesji w polskiej firmie można zawrzeć umowę sukcesyjną. Umowa ta określa warunki i procedury przekazania władzy, prawa i obowiązki następcy oraz inne istotne kluczowe kwestie
Sukcesja w polskiej firmie może być procesem skomplikowanym i wymagającym należytego przygotowania. Warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie korporacyjnym i sukcesji, który pomoże w zapewnieniu zgodności z obowiązującymi przepisami i w opracowaniu spersonalizowanego planu sukcesji.
Od 2023 roku nowością jest fundacja rodzinna. Nowe prawo dotyczące fundacji rodzinnych miało znaczący wpływ na problem sukcesji w polskich firmach. Fundacje rodzinne stały się atrakcyjną opcją dla rodzinnych przedsiębiorstw, umożliwiając płynne przejście władzy i majątku między pokoleniami. Przeniesienie majątku do fundacji rodzinnej daje większą kontrolę nad jego wykorzystaniem i zabezpiecza go przed ewentualnymi roszczeniami. Jest to ważne narzędzie w planowaniu sukcesji i zapewnianiu ciągłości zarządzania w rodzinnych firmach.
Dobrze zarządzana sukcesja pozwala kontynuować dziedzictwo firmy, minimalizuje ryzyko, motywuje pracowników i wpisuje się w planowanie strategiczne. Złożoność tego procesu może skutkować tym, ze do sprawnego przeprowadzenia tego procesu potrzebnie będą:
– doradca podatkowy
– doświadczony ekspert ds. ubezpieczeń
– firma doradcza potrafiąca przeanalizować firmę i przekazać rekomendacje do wdrożenia przed i po procesie sukcesji
FAQs (Najczęściej zadawane pytania)
Kiedy powinna zacząć się planowanie sukcesji w polskiej firmie?
Planowanie sukcesji powinno rozpocząć się jak najwcześniej. Im wcześniej firma zacznie identyfikować potencjalnych następców, rozwijać ich umiejętności i opracowywać plan sukcesji, tym lepiej.
Z naszego doświadczenia wiemy, że w Polsce ten proces zaczyna się zazwyczaj zbyt późno. Liderzy dużych organizacji nie posiadają nawet spisanych testamentów co w przypadku śmierci może sparaliżować działalność operacyjną na długi okres.
Czy sukcesja w polskiej firmie jest tylko dla firm rodzinnych?
Nie, sukcesja dotyczy nie tylko firm rodzinnych, ale również innych typów organizacji. Wszystkie firmy powinny mieć plan sukcesji, aby zapewnić płynność działalności w przypadku odejścia obecnego lidera.
Jakie są największe wyzwania związane z sukcesją w polskiej firmie?
Wyzwania mogą obejmować brak odpowiednich kandydatów, konflikty rodzinne, a także konieczność utrzymania stabilności i zaufania wśród pracowników i klientów w trakcie procesu sukcesji.
Czy proces sukcesji w polskiej firmie musi być formalnie uregulowany?
Choć nie ma obowiązku formalnego uregulowania sukcesji w polskiej firmie, warto skorzystać z pomocy prawnika i zawrzeć umowę sukcesyjną w celu jasnego określenia zasad i procedur.
Jakie są korzyści wynikające z dobrze zarządzanej sukcesji w polskiej firmie?
Korzyściami z dobrze zarządzanej sukcesji są m.in. kontynuacja dziedzictwa firmy, minimalizowanie ryzyka, motywacja pracowników i możliwość skoncentrowania się na planowaniu strategicznym.
